Świadczenie pielęgnacyjne – co warto o nim wiedzieć?

Niepełnosprawność członka rodziny wiąże się z szeregiem różnych trudności, począwszy od pokonywania różnych barier podczas wyjścia z domu, kończąc na problemach finansowych. Osoba, która zdecyduje się na sprawowanie opieki nad osobą z niepełnosprawnością, może pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Warunkiem jest, że musi zrezygnować z podjęcia zatrudnienia lub innej formy pracy.

Dziś przedstawimy temat świadczenia pielęgnacyjnego, odpowiemy kto i kiedy może się o nie ubiegać oraz ile wyniesie w 2023 roku.

Świadczenie pielęgnacyjne – wsparcie opiekunów dzieci niepełnosprawnych

Świadczenie pielęgnacyjne to pomoc finansowa wypłacana z budżetu państwa. Otrzymują ją opiekunowie osób niepełnosprawnych, które posiadają orzeczenie o znacznym stopniu, a ich niepełnosprawność powstała do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Istnieje również specjalny zasiłek opiekuńczy, który otrzymują osoba sprawująca opiekę nad dorosłą osobą niepełnosprawną. Są to różne świadczenia. Różnią się wysokością i kręgiem osób uprawnionych.

Mimo iż wymogiem otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego jest brak podejmowania zatrudnienia, to jego przyznanie nie jest uzależnione od dochodu na członka rodziny. Od 01.01.2022 wysokość świadczenia wynosi 2119 zł, natomiast Specjalny zasiłek opiekuńczy to 620 zł.

Kto może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne?

Istnieje kryterium, które określa, kto może pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Przysługuje ono osobom, takim jak:

• faktyczny opiekun dziecka,
• osobie będącej rodziną spokrewnioną zastępczą (np. dziadkowie, rodzeństwo),
• innym osobom, również tym, na których zgodnie z prawem ciąży obowiązek alimentacyjny. Są to wstępni, zstępni, rodzeństwo. Nie dotyczy to osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

Jeżeli tylko nie podejmują zatrudnienia, aby sprawować opiekę nad osobą  z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobą ze wskazaniami: konieczności stałej, długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Pomoc ta musi wiązać się z ograniczoną samodzielnością oraz koniecznością stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji, czy edukacji.

W przypadku rolników i osób spokrewnionych, pracujących w gospodarstwie świadczenie należne opiekunowi faktycznemu dziecka będzie przyznane, jeśli złoży oświadczenie i zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Reasumując, osoba wymagająca opieki musi posiadać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania O Niepełnosprawności, lub organ rentowy np. ZUS.

Kiedy nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne?

Pomoc finansowa nie może być wypłacana, jeśli opiekun osoby niepełnosprawnej:

• ma ustalone prawo do  specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. W sytuacji zbiegu prawa do tych świadczeń przysługuje wyłącznie jedno z nich. O tym, które decyduje  osoba uprawniona. 
• ma ustalone prawo, do któregoś ze świadczeń: renty, emerytury, renty rodzinnej, innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego, czy świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.

Zgodnie z aktualnymi przepisami opiekun pobierający świadczenie emerytalno  – rentowe ma prawo wyboru. Jeśli chce pobierać świadczenie pielęgnacyjne, powinien zawiesić pobieranie drugiego świadczenia.

Świadczenie pielęgnacyjne nie zostanie przyznane również, gdy wymagający opieki:

• jest w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek ma orzeczenie o stopniu znacznym niepełnosprawności.
• został umieszczony w rodzinie zastępczej niespokrewnionej lub rodzinnym domu dziecka. Także w przypadku konieczności kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, został on umieszczony w placówce, która zapewnia opiekę całodobową, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. Warunek — korzysta w niej więcej niż 5 dni w tygodniu. Nie dotyczy to oczywiście instytucji leczniczych.

Różnice między świadczeniem pielęgnacyjnym a zasiłkiem opiekuńczym

Zarówno świadczenie pielęgnacyjne, jak i specjalny zasiłek opiekuńczy to pomoc finansowa dla osób sprawujących opiekę nad osobą z niepełnosprawnością. Jednak pierwsze z nich nie zależy od kryterium dochodowego, natomiast drugie tak. Różni je również ich wysokość.

Na rok 2022 świadczenie pielęgnacyjne to 2119 zł, natomiast kwota zasiłku opiekuńczego to 620 zł.

Czy tylko osoby spokrewnione z osobą niepełnosprawną mogą pobierać świadczenie pielęgnacyjne?

Świadczenie pielęgnacyjne mogą otrzymywać osoby spoza rodziny. Muszą jednak zostać spełnione określone warunki:

• Pierwszy, kiedy rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, ewentualnie zostali pozbawieni praw rodzicielskich, gdy są małoletni lub posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
• Drugi, osoba wymagająca opieki nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu.

Świadczenie pielęgnacyjne 2023 a waloryzacja

Wzrost świadczenia pielęgnacyjnego zależy od waloryzacji płacy minimalnej, która obowiązuje w kraju w danym roku. Niestety, mimo że podwyżka najniższej pensji w 2023 roku planowana jest dwukrotnie, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wzrośnie tylko jeden raz. Nastąpi to w styczniu 2023 r. Tak wynika z przepisów prawa — ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Od stycznia 2023 roku świadczenie pielęgnacyjne będzie kształtowało się na poziomie 2458 zł.

Świadczenie pielęgnacyjne a emerytura opiekuna

Pobierając świadczenie pielęgnacyjne, opiekun odprowadza składkę emerytalno-rentową. Stanowi to później podstawę do nabycia prawa do emerytury.

Składka opiekunów pobierających świadczenie pielęgnacyjne jest odprowadzana przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia składkowego i nieskładkowego, odpowiednio:

• 20 lat w przypadku kobiet,
• 25 lat w przypadku mężczyzn.

W przypadku śmierci osoby z niepełnosprawnością opiekun, który pobierał świadczenie pielęgnacyjne, może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne.

Aby tak się stało, musi w ciągu 60 dni od utraty prawa do świadczenia pielęgnacyjnego zarejestrować się w Powiatowym Urzędzie Pracy, jako bezrobotny lub poszukujący pracy. Otrzyma wtedy zasiłek dla bezrobotnych. Potem może wnioskować o świadczenie przedemerytalne.

Warunkiem jest, że pobierał świadczenie pielęgnacyjne przez minimum rok w ciągu ostatnich 18 miesięcy. Musi również mieć ukończone 55 lat w przypadku kobiety lub 60 w przypadku mężczyzny i posiadać odpowiedni okres składkowy.

W związku z odprowadzaną składką emerytalno-rentową okres, w którym osoba pobierała świadczenie pielęgnacyjne, wlicza się do lat pracy, a tym samym do emerytury. Oznacza to, że czas spędzony na sprawowaniu opieki nad osobą niepełnosprawną jest traktowany jako lata pracy. Wpływa to na wysokość emerytury.

Ponadto opiekun nie musi rezygnować ze świadczenia, gdy przekroczy wiek emerytalny. Jeśli nie złoży wniosku o przyznanie prawa do emerytury, nadal pozostaje na świadczeniu pielęgnacyjnym na dotychczasowych warunkach. W tym przypadku wybór, jakie świadczenie chce pobierać, należy do opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Podjęcie pracy w czasie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego

Nie jest możliwe podjęcie pracy przez osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne. Dla wielu z pewnością dałoby to możliwość dorobienia do budżetu i poprawić nieco sytuację finansową, która nie jest zadowalająca. Pieniądze są potrzebne na rehabilitację. Nierzadko prywatną opiekę medyczną, leki itp. Ich koszt często przewyższa kwotę świadczenia pielęgnacyjnego.

Niestety mimo licznych głosów ze środowiska osób niepełnosprawnych nadal niemożliwe jest podjęcie zatrudnienia lub innej formy pracy przez opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Jest to dość problematyczna kwestia. Nie chodzi tu wyłącznie o kwestie finansowe. Praca, jak wiemy, umożliwia również kontakt z ludźmi, samorealizację, rozwój osobisty. Wpływa na poczucie własnej wartości. Brak takiej możliwości dla opiekuna i pozostawanie w domu, w czterech ścianach, może być dla niego przytłaczające i przygnębiające. Biorąc pod uwagę poziom poświęcenia i czas, jaki przeznacza dla osoby z niepełnosprawnością jej opiekun, jego stan psychiczny ma ogromne znaczenie na jakość sprawowanej opieki.

Dziś wielu podejmuje pracę bez konieczności wychodzenia z domu. Wykonuje swoje obowiązki zawodowe zdalnie i realizuje się zawodowo. Taką możliwość powinny mieć także opiekunowie osób niepełnosprawnych. Dodatkowy zarobek można zyskać dzięki realizacji umów-zleceń lub umów o dzieło raz na jakiś czas. To również wsparłoby finanse tych rodzin. Mogłoby stanowić również źródło satysfakcji.

Dzisiaj osoba decydująca się na sprawowanie opieki nad osobą z niepełnosprawnością jest zdana wyłącznie na wypłatę świadczenia pielęgnacyjnego. Mimo że jest ono najwyższe ze świadczeń rodzinnych, to nadal jego wysokość nie jest równa najniższej płacy. Nie zapewnia też bezpieczeństwa finansowego dla osób borykających się z problemami zdrowotnymi członka rodziny.

Gdzie złożyć wniosek o świadczenie pielęgnacyjne?

Ubiegając się o świadczenie pielęgnacyjne, wniosek składa osoba, która chce sprawować opiekę  nad osobą niepełnosprawną. Robi to w:

• urzędzie miasta lub gminy w miejscu zamieszkania,
• ośrodku pomocy społecznej,
• w innej jednostce organizacyjnej gminy, jeżeli to właśnie jej przekazana została realizacja świadczeń rodzinnych.

Do wniosku należy dołączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia,
• orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Poznań – gdzie udać się z wnioskiem o świadczenie pielęgnacyjne?

Wszelkie informacje szczegółowe, dotyczące przyznawania świadczenia na terenie miasta zamieszczone są na stronie BIP Urzędu Miasta Poznania. Jednostką zajmującą się obsługą świadczeń dla opiekunów zajmuje się Poznańskie Centrum Świadczeń.

Podsumowanie

Świadczenie pielęgnacyjne to pomoc finansowa, którą otrzymują osoby sprawujące opiekę nad osobą niepełnosprawną.

Opiekunowie osób niepełnosprawnych nie mogą podejmować zatrudnienia lub innej formy pracy zarobkowej. Co jednak istotne, okres przeznaczony na sprawowanie opieki jest wliczany do lat pracy i daje podstawę, by ubiegać się o prawo do emerytury lub zasiłku przedemerytalnego, w przypadku śmierci podopiecznego.

Fakt braku możliwości podjęcia pracy przez opiekuna osoby niepełnosprawnej jest problematyczny. Nie pomaga to w rozwiązaniu problemów finansowych rodzin osób z niepełnosprawnością, których jest sporo. Bardzo często wydatki rodzin przewyższają  kwotę świadczenia pielęgnacyjnego. Dodatkowo brak możliwości rozwoju zawodowego przez opiekuna i kontaktu z innymi ludźmi może negatywnie wpływać na jego stan psychiczny i jakość sprawowanej opieki.

Ubiegając się o świadczenie pielęgnacyjne, należy zwrócić się do urzędu miasta lub gminy w miejscu zamieszkania, lub innej jednostki, która realizuje program świadczeń rodzinnych. W tym celu należy wypełnić formularz wniosku. Dołączyć do niego skrócony akt urodzenia osoby niepełnosprawnej lub inny dokument potwierdzający jej wiek oraz orzeczenie o niepełnosprawności, lub o stopniu niepełnosprawności.

Chcesz poczytać o pracy niepełnosprawnych w obsłudze klienta? Kliknij!