Sprawdzamy, jakie świadczenia dla niepełnosprawnych można dostać w Polsce

Życie z niepełnosprawnością wiąże się z wyzwaniami, które często wymagają dodatkowych nakładów  finansowych, materialnych czy organizacyjnych. W Polsce system pomocy społecznej oferuje świadczenia dla niepełnosprawnych, które mogą Ci ułatwić codzienne funkcjonowanie i pomóc w pokryciu zwiększonych kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją czy edukacją.

Zastanawiasz się, na jakie świadczenia możesz liczyć? Z tego artykułu dowiesz się, jakie formy wsparcia są dostępne, kto może z nich skorzystać i gdzie ubiegać się o pomoc. Przygotowaliśmy dla Ciebie praktyczne wskazówki, które rozwieją Twoje wszelkie wątpliwości.

Świadczenia dla niepełnosprawnych i ich opiekunów dostępne w Polsce

Osoby z niepełnosprawnością oraz ich opiekunowie mogą liczyć na różnorodne wsparcie finansowe, które oferuje polski system zabezpieczenia społecznego. W zależności od Twojego stopnia niepełnosprawności, typu orzeczenia i wieku masz możliwość skorzystania ze świadczeń, które mogą być przeznaczone na leczenie, opiekę czy codzienne potrzeby. Niektóre z nich mogą być łączone, niektóre wykluczają się wzajemnie.

Wśród dostępnych form pomocy znajdziesz:

• świadczenia rentowe,
• świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych lub pielęgnacyjne dla opiekuna,
• zasiłek pielęgnacyjny lub dodatek pielęgnacyjny,
• świadczenie uzupełniające 500+,
• specjalny zasiłek opiekuńczy dla opiekunów,
• zasiłek rodzinny,
• dodatek energetyczny,
• dofinansowania z PFRON na wydatki związane z niepełnosprawnością.

Zanim jednak zaczniesz ubiegać się o te świadczenia, pamiętaj o kluczowym dokumencie – aktualnym orzeczeniu potwierdzającym status niepełnosprawności. Możesz je uzyskać w Powiatowym Zespole do spraw Orzekania lub w formie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Bez takich dokumentów będziesz miał ograniczony dostęp do pomocy.

Jakie renty otrzymują niepełnosprawni?

Osoby niepełnosprawne, które nie mogą podjąć lub kontynuować pracy, mogą liczyć na wsparcie w formie rent. Rodzaj świadczenia zależy od sytuacji życiowej i zdrowotnej, a decyzję o jego przyznaniu podejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dostępne są trzy podstawowe typy rent: z tytułu niezdolności do pracy, socjalna oraz rodzinna.

Kiedy możesz otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Jeżeli wskutek choroby lub wypadku straciłeś możliwość wykonywania pracy, możesz starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ważne jest, aby ZUS orzekł, że Twoja zdolność do pracy jest częściowo lub całkowicie ograniczona. Wymogiem jest również wcześniejsze opłacanie składek emerytalno-rentowych przez wskazany czas. Od marca 2024 r. minimalne świadczenie z tego tytułu wynosi:

• 1780,96 zł dla osób całkowicie niezdolnych do pracy,
• 1335,72 zł dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

Kto może się starać o rentę socjalną?

Ten typ świadczenia przeznaczony jest dla osób, które przed ukończeniem 25 lat, podczas nauki, straciły sprawność fizyczną lub psychiczną. Aby otrzymać rentę socjalną, ZUS musi potwierdzić, że jesteś całkowicie niezdolny do pracy.

Obecnie renta socjalna wynosi 1780,96 zł miesięcznie.

Komu przysługuje renta rodzinna?

Renta rodzinna przechodzi na dzieci zmarłego ubezpieczonego, które uczą się i nie ukończyły 25 lat. Mogą ją również otrzymać dorosłe dzieci z niepełnosprawnością, jeśli nie są zdolne do samodzielnego życia, oraz niepełnosprawni współmałżonkowie zmarłego.

Ważne jest, aby łączna suma renty socjalnej i rodzinnej nie przekraczała 200% minimalnej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W przeciwnym przypadku świadczenie socjalne może zostać Ci ograniczone lub zawieszone.

Komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne?

Świadczenie pielęgnacyjne jest przeznaczone dla osób sprawujących opiekę nad dziećmi z niepełnosprawnościami. Od 1 stycznia 2024 roku uprawnieni do tego świadczenia są:

1. Rodzice niepełnosprawnych dzieci poniżej 18 lat.
2. Osoby zobowiązane do alimentacji, takie jak krewni w linii prostej czy rodzeństwo.
3. Opiekunowie faktyczni, czyli osoby faktycznie sprawujące opiekę nad dzieckiem.
4. Rodziny zastępcze, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka oraz dyrektorzy placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Od początku 2024 roku wprowadzono istotne zmiany. Opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami mogą teraz pobierać świadczenie pielęgnacyjne bez konieczności rezygnacji z zatrudnienia czy innej pracy zarobkowej. Należy pamiętać, że te zmiany dotyczą opiekunów dzieci do 18. roku życia. Osoby opiekujące się dorosłymi z niepełnosprawnościami nadal obowiązują wcześniejsze zasady, w tym wymóg niepodejmowania pracy zarobkowej podczas pobierania świadczenia.

Od 1 stycznia 2025 roku kwota świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 3287 zł miesięcznie. Wypłacane jest przez jednostki samorządu miast i gmin.

Kto może skorzystać ze świadczenia wspierającego?

Od początku 2024 roku osoby pełnoletnie z niepełnosprawnościami mogą ubiegać się o tzw. świadczenie wspierające. Kluczowym krokiem jest uzyskanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, którą wydaje Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Jeśli Twoja ocena wyniesie od 70 do 100 punktów, masz prawo złożyć wniosek do ZUS o to świadczenie.

Kwota świadczenia jest uzależniona od liczby zdobytych punktów i stanowi od 40% do 220% renty socjalnej. Na przykład, 70 punktów odpowiada 40% renty socjalnej, a 100 punktów – 220% tej renty.

Dla kogo jest przeznaczony dodatek pielęgnacyjny?

Dodatek pielęgnacyjny trafia automatycznie do osób, które ukończyły 75 lat, bez konieczności składania wniosku. Jeśli jesteś młodszy, ale całkowicie niezdolny do pracy i życia bez pomocy innych, musisz złożyć wniosek, by otrzymać ten dodatek.

Świadczenie przysługuje również osobom, które korzystają z renty z tytułu niezdolności do pracy lub łączą rentę socjalną z rodzinną.

Dodatek pielęgnacyjny wynosi obecnie 330,07 zł miesięcznie i wypłaca go ZUS.

Jeśli jednak otrzymujesz wyłącznie rentę socjalną, możesz wnioskować jedynie o zasiłek pielęgnacyjny.

Kto może liczyć na zasiłek pielęgnacyjny?

Zasiłek pielęgnacyjny to wsparcie dla osób wymagających szczególnej pomocy w codziennym życiu. Możesz go otrzymać, jeśli spełniasz jedno z poniższych kryteriów:

1. Jesteś dzieckiem z niepełnosprawnością, mającym mniej niż 16 lat,
2. Masz powyżej 16 lat i stwierdzony znaczny stopień niepełnosprawności,
3. Twoja niepełnosprawność o umiarkowanym stopniu została orzeczona przed ukończeniem 21 lat,
4. Ukończyłeś 75 lat i nie korzystasz z innych świadczeń rentowych.

W 2024 roku wysokość zasiłku wynosi 215,84 zł miesięcznie i wypłacają go ośrodki pomocy społecznej.

Komu przysługuje świadczenie uzupełniające?

Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji, wymagające stałej pomocy w codziennych czynnościach, mogą ubiegać się o świadczenie uzupełniające. Warunkiem jest posiadanie aktualnego orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, które można uzyskać, składając wniosek w ZUS.

Świadczenie wynosi maksymalnie 500 zł miesięcznie. Jeśli jednak suma Twoich dochodów z publicznych świadczeń przekracza 2419,33 zł brutto, wysokość świadczenia uzupełniającego zostanie odpowiednio zmniejszona na zasadzie „złotówka za złotówkę”. Przykładowo, jeśli Twoje dochody przekraczają próg o 50 zł, świadczenie uzupełniające zostanie obniżone o 50 zł.

Kto ma prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego?

Specjalny zasiłek opiekuńczy był dotychczas wsparciem finansowym dla opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami. Jednak wprowadzono zmiany i od niedawna to świadczenie zostało usunięte z oferty pomocy dla nowych wnioskodawców. Jeśli jednak korzystałeś z tego zasiłku wcześniej, możesz dalej go otrzymywać na zasadach nabytych praw z opieki społecznej.

Wysokość świadczenia wynosi nadal 620 zł miesięcznie, ale jego przyznanie zależy od poziomu dochodów w Twoim gospodarstwie domowym.

Czy osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z zasiłku rodzinnego?

Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka. Jeżeli Twoje dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, próg dochodowy w rodzinie, który musisz spełnić, zwiększa się do 764 zł na osobę.

Kwoty świadczenia zależą od wieku dziecka:

1. 95 zł miesięcznie dla dzieci poniżej 5 lat,
2. 124 zł miesięcznie dla dzieci w wieku 5–18 lat,
3. 135 zł miesięcznie dla dzieci w wieku od 18 do 24 lat, które kontynuują naukę.

Kto z niepełnosprawnością może ubiegać się o dodatek do energii elektrycznej?

Dodatek na energię elektryczną jest wsparciem skierowanym do osób z niepełnosprawnościami, które w codziennym funkcjonowaniu korzystają z urządzeń takich jak koncentratory tlenu czy respiratory. Możesz ubiegać się o to świadczenie, jeśli posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności, niezależnie od stopnia Twoich ograniczeń, oraz jednocześnie korzystasz z długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie.

Kwota dodatku wynosi 100 zł miesięcznie i jest przyznawana przez PFRON po złożeniu odpowiedniego wniosku.

Jakie dofinansowania są dostępne dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności?

Osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności mogą ubiegać się o różnorodne formy wsparcia finansowego oferowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Celem tych dofinansowań jest pomoc w pokryciu dodatkowych kosztów wynikających z niepełnosprawności. Możesz skorzystać z dofinansowań na:

• Zakup sprzętu ortopedycznego, medycznego i rehabilitacyjnego.
• Likwidację barier.
• Rehabilitację i leczenie.
• Transport.
• Edukację.
• Mieszkalnictwo.
• Technologie informacyjne.

Aby skorzystać z tych form dopłat do kosztów zakupu, należy złożyć odpowiedni wniosek do PFRON i spełniać określone kryteria i procedury.

Świadczenia dla niepełnosprawnych jakie oferuje system

Osoby z niepełnosprawnościami mają szeroki dostęp do różnorodnych form wsparcia finansowego, które pomagają w pokrywaniu codziennych wydatków i realizacji specjalistycznych potrzeb. Od świadczeń rentowych i pielęgnacyjnych, przez dodatki energetyczne, aż po dofinansowania do sprzętu medycznego czy edukacji – polski system zabezpieczenia społecznego oferuje wiele możliwości pomocy.

Kluczowym elementem w uzyskaniu większości świadczeń jest posiadanie odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności oraz znajomość warunków i procedur przyznawania pomocy. Dzięki regularnemu monitorowaniu zmian w przepisach i korzystaniu z doradztwa instytucji takich jak: pomoc społeczna, PFRON czy świadczenia dla niepełnosprawnych, osoby niepełnosprawne mogą skutecznie ubiegać się o wsparcie, które realnie poprawia ich jakość życia.