Opiekun osoby niepełnosprawnej – poradnik opiekunów i ich podopiecznych
Opieka nad osobami niepełnosprawnymi jest ważnym i nieodzownym aspektem społeczeństwa. Aby prowadzić pełne i satysfakcjonujące życie, w zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności potrzebują wsparcia i opieki w wielu codziennych czynnościach. W tym procesie kluczową rolę odgrywa opiekun osoby niepełnosprawnej, który nie tylko zapewnia praktyczną pomoc, ale także pełni funkcję wsparcia emocjonalnego i społecznego.
W naszym artykule omówimy rolę opiekuna osoby niepełnosprawnej w społeczeństwie, ze szczególnym uwzględnieniem ich zadań, wyzwań i znaczenia dla osób niepełnosprawnych oraz nawiążemy do form i metod wsparcia ze strony państwa, jakie należą się opiekunowi osoby niepełnosprawnej.
Ogólna charakterystyka opiekuna osoby niepełnosprawnej
Opiekunowie osób niepełnosprawnych pełnią różnorodne zadania. Ich podstawową funkcją jest cel zapewnienia opieki i wsparcia dla swoich podopiecznych.
Jednym z głównych zadań opiekunów jest pomoc w codziennych czynnościach, takich jak ubieranie się, karmienie, kąpiel czy dbanie o higienę osobistą. Mogą także organizować wizyty lekarskie, zarządzać lekami i terapiami, oraz udzielać pomocy w przypadku nagłych wypadków medycznych.
Ponadto opiekunowie mogą wspierać osoby niepełnosprawne w aktywnościach społecznych, takich jak uczestnictwo w spotkaniach towarzyskich, zajęciach czy wizytach u przyjaciół i rodziny. W zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności osoby, opiekunowie mogą również pełnić rolę tłumacza, doradcy czy mediatora. Pomagają osobie niepełnosprawnej w komunikacji z innymi ludźmi oraz rozwiązywaniu codziennych problemów.
Osoba niepełnosprawna dorosła – jak zostać opiekunem?
Najczęściej opiekunami dorosłych osób niepełnosprawnych zostają członkowie ich najbliższej rodziny. Nie trzeba wówczas posiadać specjalistycznego wykształcenia. Istnieje możliwość podjęcia pracy jako opiekun osoby dorosłej niepełnosprawnej w instytucjach takich jak domy opieki, ośrodki rehabilitacyjne czy organizacje non-profit. Warto również rozważyć możliwość odbycia stażu lub praktyki, aby zdobyć doświadczenie i lepiej zrozumieć specyficzne potrzeby opieki nad osobami niepełnosprawnymi.
Opieka nad osobą dorosłą niepełnosprawną może być wymagająca emocjonalnie i fizycznie. Warto rozwijać empatię i umiejętności interpersonalne, takie jak komunikacja, cierpliwość, zdolność do słuchania i rozumienia innych. Dobra komunikacja z osobą niepełnosprawną oraz z jej rodziną, lekarzami i innymi członkami zespołu opieki jest kluczowa.
Niepełnosprawne dziecko a jego opiekun
Opiekunami niepełnosprawnych dzieci zazwyczaj zostają rodzice lub opiekunowie prawni. Wsparcie dalszych krewnych bądź dorosłego rodzeństwa jest możliwe w przypadku, gdy rodzice lub opiekunowie prawni nie są w stanie spełniać obowiązku opiekuńczego.
W momencie, gdy rodzice biologiczni zostaną pozbawieni praw rodzicielskich, a dziecko zostanie umieszczone w placówce opiekuńczo – leczniczej prawa opiekuńcze zostają przekazane na ową placówkę lub prawnie wyznaczonego przez sąd opiekuna. W przypadku, gdy dziecko z niepełnosprawnością przebywa pod pieczą rodziny zastępczej, to ona przejmuje obowiązek opieki.
Co należy do podstawowych obowiązków opiekuna osoby z niepełnosprawnością?
Obowiązki opiekuna osoby niepełnosprawnej mogą być zróżnicowane, w zależności od indywidualnych potrzeb i wymagań osoby, nad którą sprawowana jest opieka, oraz zakresu umowy lub umowy o pracę między opiekunem a rodziną, lub opiekunem a placówką opiekuńczą.
Opiekun może być odpowiedzialny za pomoc w podstawowych czynnościach życia codziennego, takich jak ubieranie, mycie, karmienie, toaletę, oraz pomaganie w utrzymaniu higieny osobistej osoby niepełnosprawnej. Udziela także podstawowej opieki medycznej, takiej jak podawanie leków, mierzenie ciśnienia krwi, udzielanie pierwszej pomocy, opieka nad ranami i opatrywanie ran, oraz śledzenie stanu zdrowia osoby niepełnosprawnej. Wykonuje wszelkie czynności domowe. Zapewnia on towarzystwo i wsparcie emocjonalne osobie niepełnosprawnej, wysłuchuje jej potrzeb, poznaje zainteresowania i rozmawia z nią, aby zapewnić komfort i dobrostan psychiczny.
Do obowiązków opiekuna należy też: organizowanie i towarzyszenie osobie niepełnosprawnej w wizytach lekarskich, terapiach, wizytach u specjalistów oraz innych aktywnościach społecznych, takich jak wizyty u przyjaciół czy uczestnictwo w zajęciach rekreacyjnych.
Opiekun osoby niepełnosprawnej — doświadczenie i kwalifikacje
Praca z osobami niepełnosprawnymi może być wyzwaniem, dlatego opiekun powinien być cierpliwy i elastyczny, gotowy do adaptowania się do zmieniających się potrzeb i sytuacji.
W zależności od rodzaju niepełnosprawności, podopieczny może korzystać z różnych urządzeń i technologii wspomagających, takich jak wózek inwalidzki, aparaty słuchowe, komunikatory alternatywne czy programy komputerowe. Umiejętność obsługi tych urządzeń i technologii może być ważna w pracy opiekuna.
Często wymaga się od opiekuna osoby niepełnosprawnej wcześniejszego doświadczenia w pracy z takimi osobami lub w podobnych zawodach, takich jak pielęgniarstwo, terapia zajęciowa czy fizjoterapia. Doświadczenie może pomóc w radzeniu sobie z różnymi sytuacjami i zrozumieniu specyficznych potrzeb osoby niepełnosprawnej.
Komunikacja jest kluczowa w pracy z osobami z orzeczeniem. Opiekun powinien być w stanie skutecznie komunikować się zarówno z osobą niepełnosprawną, jak i z jej rodziną, lekarzami i innymi specjalistami. Umiejętność słuchania, wyrażania się jasno i zrozumiale oraz dostosowywania komunikacji do indywidualnych potrzeb osoby niepełnosprawnej jest bardzo ważna. Chcąc rozwijać swoje umiejętności w funkcji opiekuna osoby niepełnosprawnej, warto skorzystać z szerokiej oferty różnorodnych kursów i szkoleń, które proponowane są przez uczelnie wyższe, szkoły policealne i firmy zajmujące się wyżej wymienioną tematyką.
Wsparcie dla opiekunów osób niepełnosprawnych
Opiekunowie osób niepełnosprawnych odgrywają ważną rolę w społeczeństwie, zapewniając opiekę i wsparcie dla tych, którzy nie są w stanie samodzielnie funkcjonować. W celu zapewnienia odpowiedniego wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych istnieje wiele różnych środków i zasobów dostępnych na różnych poziomach.
Środki finansowe służą usprawnieniu pracy opiekunów oraz poprawie życia codziennego osoby niepełnosprawnej, a należą do nich m.in.: świadczenie pielęgnacyjne dla rodziców dziecka niepełnosprawnego, specjalny zasiłek opiekuńczy dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej.
Wsparcie finansowe dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej w 2023 roku
Specjalny zasiłek opiekuńczy dla opiekuna w 2023 roku wynosi 620 zł i realizowany jest przez Ośrodki Pomocy Społecznej lub Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, zależnie od miejsca zamieszkania. Należy wspomnieć, że wypłata świadczenia ograniczona jest kryterium dochodowym, które nie może przekroczyć 764 zł netto na osobę w rodzinie.
O zasiłek ten mogą starać się opiekunowie osoby dorosłej legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, która jednocześnie wymaga długotrwałej opieki innych i jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Skierowane ono jest do osób, nad którymi ciąży obowiązek alimentacyjny, sprawujących opiekę nad najbliższą osobą w rodzinie, i jednocześnie zmuszonych do rezygnacji z pracy zawodowej.
Świadczenie pielęgnacyjne dla rodziców i opiekunów dziecka niepełnosprawnego
Bardzo często praca opiekunów dziecka niepełnosprawnego wymaga rezygnacji z pracy zawodowej. W takim przypadku mają oni prawo do skorzystania ze świadczenia pielęgnacyjnego dla rodziców i opiekunów dziecka niepełnosprawnego, które w 2023 roku wynosi 2458 zł miesięcznie. Realizatorem świadczenia jest przez: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej lub Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ze względu na miejsce zamieszkania niepełnosprawnego.
Aby uzyskać to świadczenie pielęgnacyjne, konieczna jest całkowita rezygnacja z pracy zarobkowej przez opiekuna. Ponadto podopieczny musi posiadać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie zdolności do samodzielnej egzystencji, które zostało stwierdzone przed 16 rokiem życia.
O świadczenie pielęgnacyjne mogą wnioskować także opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych pod warunkiem, że niepełnosprawność podopiecznego została stwierdzona przed 18 rokiem życia. Także wtedy, gdy nabycie niepełnosprawności nastąpiło podczas nauki przed ukończeniem 25 roku życia.
Dokumenty potrzebne do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego
Odpowiednie dokumenty należy złożyć: w MOPS-ie, GOPS-ie, PCPR-e, w Centrum Świadczeń lub elektronicznie za pomocą Elektronicznej Platformy Usług Publicznych, lub strony internetowej empatia.pl
Aby opiekun mógł skorzystać ze specjalnego zasiłku opiekuńczego, powinien on złożyć dokumenty takie jak:
- wniosek wraz z załącznikami,
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności znacznym,
- kopię dowodu osobistego,
- oświadczenie o dochodzie nie podlegającym opodatkowaniu,
- dokument świadczący o wysokości dochodu gospodarstwa domowego,
- dokument określający wielkość prowadzonego gospodarstwa rolnego,
- zaświadczenie z urzędu skarbowego o prowadzeniu działalności gospodarczej.
Chcąc ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, niezbędne jest przedstawienie odpowiedniej dokumentacji, do której należą:
- wniosek wraz z załącznikami,
- orzeczenie o niepełnosprawności i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- skrócony akt urodzenia dziecka,
- decyzja zasiłkowa – w przypadku gdy pobierane są specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna.
Podsumowanie
Opieka nad osobą niepełnosprawną może być wyzwaniem, które wymaga od opiekuna dużej empatii, zrozumienia i cierpliwości. Niepełnosprawni często potrzebują wsparcia zarówno w zakresie opieki fizycznej, jak i emocjonalnej. Każdy podopieczny jest inny, dlatego ważne jest, aby opiekun miał indywidualne podejście dostosowane do jego potrzeb.
Niektóre osoby niepełnosprawne mogą wymagać specjalistycznej opieki medycznej, terapii lub innych usług, które trzeba uwzględnić w planie opieki. Musi on być w stanie zorganizować codzienne czynności, a także zarządzanie czasem i harmonogramem dnia, uwzględniając rutyny i preferencje osoby niepełnosprawnej. W miarę możliwości opiekun powinien starać się wspierać autonomię osoby niepełnosprawnej i umożliwiać jej niezależność w zakresie podejmowania decyzji, wyrażania preferencji i uczestniczenia w codziennym życiu. Powinien dbać o zdrowie i bezpieczeństwo osoby niepełnosprawnej, zapewniając odpowiednią opiekę medyczną.
Wspieranie niepełnosprawnego może być wyczerpujące fizycznie i emocjonalnie, dlatego ważne jest, aby opiekun dbał również o swoje własne zdrowie i samopoczucie, aby móc efektywnie i zrównoważenie pełnić swoją rolę. Mając to na względzie, państwo polskie oferuje wiele form wsparcia skierowanego przede wszystkim do opiekunów i asystentów osób niepełnosprawnych. Dzięki nim praca ta bywa nieco lżejsza. Warto pamiętać, że opieka nad osobą niepełnosprawną może być bardzo satysfakcjonującym doświadczeniem, ale wymaga również odpowiedniej wiedzy i umiejętności.
