Uprzedzamy, jak uniknąć pułapek i prowadzić zbiórki publiczne legalnie?

Zastanawiasz się, jak zorganizować zbiórkę publiczną, która pomoże zrealizować Twoje potrzeby? Może konieczne jest Ci wsparcie na leczenie, zakup specjalistycznego sprzętu czy inny ważny dla Ciebie projekt? Jeśli tak, to ten artykuł jest dla Ciebie. Zbiórki publiczne mogą być skutecznym sposobem na pozyskanie potrzebnych środków, ale musisz znać ich zasady.

Czytając, dowiesz się jak krok po kroku założyć legalną zbiórkę publiczną, jak zgłosić ją odpowiednim władzom i jak uniknąć ewentualnych problemów prawnych. Przedstawimy Ci także różnice między zbiórkami publicznymi a zbiórkami charytatywnymi prowadzonymi przez fundacje, omówimy krótko, jakie cele możesz realizować, oraz jakie formalności musisz spełnić. Dzięki temu dowiesz się, jak zorganizować swoją zbiórkę w sposób przejrzysty i legalny. Przekonasz się, że to wcale nie jest tak skomplikowane, jak się może wydawać na początku.

Kiedy akcję dobroczynną można traktować jako zbiórkę publiczną?

Możliwe, że myślisz, że każda akcja zbierania funduszy na leczenie, sprzęt ortopedyczny czy inne potrzeby zdrowotne automatycznie jest zbiórką publiczną. To błąd. Nie każda zbiórka pieniędzy podlega tym samym zasadom. Ważne jest, abyś wiedział, jakie są reguły dotyczące zbiórek publicznych, określone w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Przedstawimy Ci teraz kluczowe informacje, które powinieneś poznać, zanim zdecydujesz się na publiczne zbieranie funduszy.

Według Ustawy z 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych Twoja akcja będzie uznana za zbiórkę publiczną, jeśli spełnisz 3 warunki:

1. Będziesz zbierał dary rzeczowe lub pieniądze
   Zbiórka publiczna dotyczy zarówno przedmiotów, jak i gotówki.
2. Akcja będzie miała miejsce na terenie publicznym
   Twoja zbiórka musi odbywać się w miejscach dostępnych dla wszystkich, takich jak place, ulice, cmentarze, sklepy czy podczas masowych wydarzeń.
3. Zorganizujesz akcję, by zrealizować cel religijny lub publiczny
   Zadania w ramach zbierania pieniędzy publicznie, muszą być zgodne zgodnie z art. 14 ustawy, cele te obejmują działania kulturalne lub dobroczynne.

Musisz spełnić wszystkie te warunki jednocześnie, aby Twoja akcja była uznana za zbiórkę publiczną.

Jeśli zbierasz pieniądze „do puszek”, Twoje działania nie będą ewidencjonowane, co oznacza, że przepływ pieniędzy nie jest kontrolowany przez organy skarbowe. To jest powód, dla którego istnieje potrzeba regulacji prawnej takich akcji.

Pamiętaj więc, zanim zorganizujesz zbiórkę publiczną, musisz ją zgłosić do odpowiednich władz. Wymóg ten powstaje dlatego, że po przeprowadzonej akcji zbierania pieniędzy lub rzeczy nie pozostaje żaden ślad obiegu gotówki, lub przekazania darów. Dla organów skarbowych jest to istotne utrudnienie. Zgłaszając zbiórkę publiczną i rozliczając ją, możesz być prawidłowo skontrolowany.

Kto może zorganizować zbiórkę publiczną?

Jeśli zastanawiasz się, czy możesz prowadzić zbiórkę publiczną, musisz spełniać konkretne warunki. Organizatorami zbiórek publicznych mogą być:

1. Reprezentanci organizacji non-profit – działający w imieniu fundacji, stowarzyszenia, związku zawodowego, organizacji pracodawców lub spółdzielni socjalnej.
2. Przedstawiciele organizacji religijnych – reprezentujący organizację kościelną lub wyznaniową.
3. Członkowie komitetu społecznego – którzy powołali go w celu przeprowadzenia akcji publicznego zbierania pieniędzy lub rzeczy.

Po co powołuje się komitety społecznych zbiórek publicznych?

Zbiórki publiczne są organizowane przez różne organizacje, a nie przez indywidualne osoby. Co jednak zrobić, jeśli masz osobistą potrzebę, która wpisuje się w cele pożytku publicznego? Czy możesz zorganizować zbiórkę publiczną na własną rękę? Samodzielnie nie jest to możliwe, ale istnieje rozwiązanie – załóż komitet społeczny do przeprowadzenia zbiórki.

Wystarczy, że zorganizujesz 3 pełnoletnie osoby, które mają pełną zdolność do czynności prawnych. Mogą to być Twoi bliscy rodzice, rodzeństwo, przyjaciele lub znajomi. Kiedy stworzycie i podpiszecie akt założenia komitetu społecznego, możecie przejść do zgłoszenia zbiórki publicznej. W akcie dobrze opisz założenia i cel, w jakim będziecie przeprowadzali publiczną akcję zbierania rzeczy lub pieniędzy.

Jak założyć komitet społeczny?

1. Zorganizuj trzy dorosłe osoby.
2. Sporządź akt założenia komitetu.
3. Podpiszcie akt założenia.

Jakie mogą być cele zbiórek publicznych?

Publiczna zbiórka nie może być prowadzona w dowolnym celu. Musi być ona zgodna z przepisami prawa. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, istnieje określony katalog zadań publicznych, które mogą być wspierane poprzez zbiórki publiczne. Jakie zadania są tam ujęte? M.in.:

1. Wsparcie osób niepełnosprawnych.
2. Działalność charytatywna.
3. Działalność na rzecz promocji zdrowia.
4. Pomoc mniejszościom narodowym.
5. Wsparcie działań dotyczących nauki.
6. Ekologia i ochrona środowiska.
7. Wsparcie inicjatyw kulturalnych.
8. Działalność religijna.

Kiedy można zmienić cel zbiórki publicznej?

Prawo przewiduje, że nawet w trakcie zbiórki publicznej możesz zmienić jej cel. Ważne jest, aby nowy nadal był zgodny z katalogiem zadań określonym w Ustawie. Jeśli zdecydujesz się na zmianę celu zbiórki, musisz ponownie ją zgłosić.

W przypadku kiedy nie uda Ci się osiągnąć zamierzeń, które podano w zgłoszeniu, lub z jakiegoś powodu nie możesz kontynuować zbiórki na wcześniej obrany cel, masz możliwość przeznaczenia zebranych środków na inne zadanie o podobnym charakterze. Pamiętaj jednak, że nowy cel również musi mieścić się w katalogu działalności publicznej zgodnie z Ustawą.

Co sprawia, że zbiórka publiczna jest legalna?

Aby Twoja zbiórka publiczna była zgodna z prawem, musisz dopełnić odpowiednich formalności. Nie tylko zaplanować ją i skonsultować z ludźmi odpowiedzialnymi za miejsce publiczne, w którym będziesz ją organizował, ale także powinieneś zgłosić ją z odpowiednim wyprzedzeniem przed rozpoczęciem akcji.

Dopiero z chwilą, gdy zbiórka zostanie podana do wiadomości publicznej i każdy będzie mógł się z nią zapoznać, możesz rozpocząć kwestowanie we wcześniej ustalonych miejscach. Uzyskanie numeru zbiórki umożliwi Ci wydruk identyfikatorów dla osób pomagających w zbieraniu pieniędzy oraz pomoże udowodnić kontrolującym Cię służbom, że Twoja zbiórka publiczna jest legalna.

Kiedy zgłoszenie zbiórki publicznej może zostać oddalone?

Możesz otrzymać odmowę opublikowania informacji o zbiórce publicznej w przypadku:

1. Kiedy cel zbiórki nie pokrywa się z katalogiem zadań publicznych.
2. Nie dokonałeś rozliczenia zbiórki publicznej, którą organizowałeś wcześniej.

Gdzie zgłosić zbiórkę publiczną?

Zbiórkę należy zgłosić na Portalu Zbiórek Publicznych. Możesz to zrobić online lub poprzez wydrukowany formularz. Wniosek o rejestrację powinien zawierać akt założycielski Twojego komitetu społecznego lub pełnomocnictwo, jeśli reprezentujesz organizację. Zbiórka publiczna może się rozpocząć dopiero po jej opublikowaniu na tym portalu.

Zgłoszenia elektroniczne są zazwyczaj rozpatrywane szybciej niż papierowe.

Czy zbiórkę publiczną trzeba rozliczyć?

Po zakończeniu zbiórki musisz, jako organizator, złożyć sprawozdanie zgodnie z Ustawą. Sprawozdanie należy złożyć na Portalu Zbiórek Publicznych elektronicznie lub w formie papierowej. Terminy zależą od tego, czy zbiórka była długoterminowa, czy krótkoterminowa oraz od rodzaju organizatora.

Jakie są konsekwencje braku zgłoszenia zbiórki publicznej?

Organizowanie zbiórki publicznej bez jej zgłoszenia wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Jeśli zdecydujesz się na przeprowadzenie takiej akcji bez dopełnienia wymaganych formalności, musisz być świadomy możliwych sankcji wiążących się karą finansową oraz konfiskatą zebranych środków pieniężnych lub przedmiotów.

Czym różnią się zbiórki publiczne od innych zbiórek charytatywnych?

Z uwagi na to, że w przestrzeni publicznej organizowane są różnorodne typy zbiórek warto, abyś poznał, czym się odróżniają od zbiórki publicznej. Jak już wiesz, zbiórki publiczne spełniają konkretne warunki dotyczące: formy, celu i miejsca przeprowadzania. Zwykle po nich nie pozostają żadne ślady, które mogłyby być informacją dla służb skarbowych.

Pozostałe zbiórki, niezależnie od tego, czy są prywatne, czy publiczne, zazwyczaj wiążą się z przekazaniem pieniędzy na konta. Na stronach fundacji, stowarzyszeń czy platform crowdfundingowych znajdziesz regulaminy dotyczące przeprowadzania różnorodnych zbiórek charytatywnych. Organizatorzy takich zbiórek informują o zasadach przekazywania pieniędzy, wysokości prowizji i innych opłat. Sprawy podatkowe, rozliczenia oraz wsparcie techniczne leżą po stronie organizatorów.

Jakie działania nie są zbiórkami publicznymi?

Możliwe, że organizujesz zbiórkę funduszy w miejscach publicznych, ale robisz to w sposób, który pozostawia ślady przepływu pieniędzy lub rejestruje darowizny rzeczowe. Tego typu operacje nie są uważane za zbiórki publiczne. Nie zaliczają się do nich:

1. Apel o wpłaty na konta bankowe – na przykład na leczenie, operację czy zakup sprzętu, gdzie pieniądze są wpłacane bezpośrednio na konto ogłaszającego się.
2. Przelewy bankowe – wpłaty dokonywane na konta fundacji, stowarzyszeń lub konta osobiste.
3. Crowdfunding – zbieranie pieniędzy za pomocą wirtualnych platform crowdfundingowych.
4. Charytatywne SMS-y – zbieranie funduszy poprzez wysyłanie wiadomości tekstowych.
5. Prywatne zbiórki wśród znajomych – zbiórki organizowane w zamkniętym gronie przyjaciół lub rodziny.
6. Loterie – zarówno pieniężne, jak i fantowe organizowane przez różne instytucje.
7. Zbiórki na cele religijne – przeprowadzane na terenie kościołów.
8. Aukcje charytatywne – sprzedaż przedmiotów na aukcjach organizowanych przez fundacje i stowarzyszenia.
9. Sprzedaż cegiełek – obejmująca przedmioty małej wartości.

Zbiórki publiczne w pigułce

Zbiórki publiczne są istotnym narzędziem umożliwiającym pozyskiwanie środków na cele charytatywne, zdrowotne, czy kulturalne. Ich organizacja wiąże się z przestrzeganiem określonych przepisów prawa. Aby zbiórka była legalna, musi zostać odpowiednio zgłoszona na Portalu Zbiórek Publicznych, a organizator musi uzyskać numer zbiórki i wydać identyfikatory dla osób zbierających fundusze. Niezgłoszenie zbiórki może skutkować nałożeniem grzywny oraz konfiskatą zebranych środków, które zostaną przekazane instytucjom kultury lub pomocy społecznej.

Różnice między zbiórkami publicznymi a pozostałymi zbiórkami prowadzonymi przez m.in. fundacje są znaczące. Organizując jakąkolwiek zbiórkę, warto przestrzegać wszystkich formalności, aby zapewnić jej legalność i przejrzystość, co pozwala uniknąć problemów prawnych i zyskać zaufanie darczyńców.