Praca na rencie w pigułce — co powinni wiedzieć niepełnosprawni?

Renta to świadczenie finansowe wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do jego otrzymywania mają osoby, które posiadają orzeczenie o częściowej bądź całkowitej niezdolności do pracy. Niestety jego wysokość nie zawsze pozwala pokryć wszystkie koszty związane z leczeniem, czy codziennym życiem. Osoby na rencie często muszą lub chcą podjąć pracę. Również dlatego, że pozwala to na budowanie samooceny i utrzymanie dobrego stanu psychicznego, który jest tak istotny podczas rehabilitacji i powrotu do zdrowia.

Poniższy artykuł opowiada, na jakich warunkach możliwa jest praca na rencie i ile może dorobić osoba pobierająca rentę. Przybliża kwestię „progu dochodowego”. Z czym ten próg się wiąże i co należy zrobić w przypadku przekroczenia progu dochodowego.

Praca na rencie, czyli jak rencista może podjąć zatrudnienie na otwartym rynku pracy?

Orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez komisję lekarską ZUS nie jest jednoznaczne z brakiem możliwości podjęcia jakiejkolwiek formy zatrudnienia. Owszem praca na rencie jest możliwa zarówno na chronionym, jak i otwartym rynku pracy. Stanowisko, które będzie zajmować osoba z niepełnosprawnością, musi tylko być odpowiednio przystosowane do jej potrzeb. Uwzględniać bariery i ograniczenia w ten sposób, by umożliwić jej wykonywanie obowiązków służbowych.

Praca na rencie a próg dochodowy

Osoba na rencie, która podejmuje się zatrudnienia, musi pamiętać o progu dochodowym. Jego przekroczenie może skutkować zmniejszeniem bądź wstrzymaniem wypłaty, czyli zawieszeniem świadczenia. Kwoty, jakie obowiązują, są podawane kwartalnie na stronie ZUS. Wynikają one z wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

Praca na rencie, czyli ile może dorobić rencista, nie tracąc prawa do wypłaty świadczenia?

Osoba z niepełnosprawnością pobierająca rentę musi pamiętać o tym, że wysokość uzyskiwanych przychodów, aby nie utracić prawa do świadczenia, nie może przekroczyć:

• 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – w przeciwnym razie świadczenie zostanie zmniejszone o kwotę przekroczenia tego progu. Nie więcej niż 24% kwoty bazowej obowiązującej od ostatniej waloryzacji w przypadku orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy lub 18% w przypadku orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy,
• 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – w przeciwnym razie zostanie wstrzymana wypłata świadczenia na okres, w którym osoba niepełnosprawna będzie przekraczać ten próg.

Jakie rodzaje przychodu wliczają się do progu dochodowego rencisty?

Do dochodów biorących udział w obliczaniu progu dochodowego zaliczamy wszystkie te, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne. Jest to:

• wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia,
• dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej,
• zasiłek opiekuńczy,
• zasiłek rehabilitacyjny,
• zasiłek chorobowy,
• zasiłek macierzyński,
• wynagrodzenie wypłacane za czas zwolnienia lekarskiego,
• oraz świadczenia, zasiłku i dodatku wyrównawczego.

Co ważne, nie ulegają zmniejszeniu ani zawieszeniu świadczenia emerytalne.

Jakie rodzaje przychodów nie wliczają się do progu dochodowego rencisty?

Do przychodów, które nie biorą udziału w obliczaniu progu dochodowego rencisty, nie zalicza się tych, które nie stanowią podstawy do odprowadzania składek społecznych. Jest to przykładowo:

• umowa o dzieło (o ile nie było ono wykonywane dla pracodawcy osoby pobierającej rentę),
• wynajmu nieruchomości lub lokalu (o ile nie było to przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej),
• honorarium z działalności twórczej,
• darowizny i zapomogi,
• wypłaty z tytułu praw autorskich i patentowych.

Praca na rencie, czyli co należy zrobić w momencie przekroczenia progu dochodowego?

W sytuacji przekroczenia progu dochodowego w wysokości 70% lub 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przez osobę pobierającą rentę należy poinformować o tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Najpóźniej można tego dokonać do lutego roku następnego.

Kwoty stanowiące wartość, którą osoba niepełnosprawna może dorobić do renty, są ogłaszane kwartalnie przez prezesa ZUS w Monitorze Polskim. Należy śledzić wartość tych kwot. Ich przekroczenie i niepoinformowanie o tym fakcie ZUS może skutkować koniecznością zwrotu całego świadczenia za okres, w którym został przekroczony próg dochodowy.

Czy pracodawca ubezpiecza rencistę?

Osoba na rencie będąc zatrudniona, podlega pod takie same prawa jak inni pracownicy. Oznacza to, że musi spełnić warunki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jej pracodawca, obok podatków odprowadza składki zdrowotne i emerytalne do organu rentowego.

Orzecznictwo do celów rentowych, czyli kto wydaje orzeczenie?

W Polsce istnieją dwa rodzaje orzecznictwa. Jest to:

1. Orzecznictwo do celów poza rentowych, prowadzone jest przez Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Podczas komisji orzekającej ocenia stopień niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany bądź lekki. Uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie upoważnia do pobierania renty.
2. Orzecznictwo do celów rentowych, prowadzone jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podczas komisji lekarskiej ocenia zdolność do pracy i wydaje orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. W takim przypadku osobie niepełnosprawnej przysługuje renta.

Jakie są rodzaje rent?

Jeżeli osoba niepełnosprawna posiada schorzenie, które znacząco wpływa na funkcjonowanie organizmu, a tym samym ogranicza zdolność do pracy, może otrzymać świadczenie rentowe. Można wyróżnić 5 rodzajów świadczeń:

• renta socjalna,
• renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli inaczej renta chorobowa,
• renta wypadkowa,
• renta szkoleniowa,
• renta rodzinna.

Praca na rencie, czyli uzyskanie świadczenia podczas zatrudnienia

Uzyskanie renty jest również możliwe podczas trwania zatrudnienia. Niestety należy liczyć się z tym, że fakt ten może być brany pod uwagę przez komisję lekarską i może wpłynąć na jej ostateczną decyzję.

Dodatkowo otrzymanie orzeczenia o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy przez pracownika może rodzić również problemy dla jego pracodawcy. Ma on prawo przypuszczać, że osoba pracująca na danym stanowisku nie jest już w stanie wykonywać dotychczasowych obowiązków, zwłaszcza gdy przebywała ona przez dłuższy czas na zasiłku chorobowym.

Renta a ponowne badanie u lekarza medycyny pracy

W przypadku kiedy pracownik przedstawi swoje orzeczenie o niezdolności do pracy podczas trwania zatrudnienia, pracodawca musi wysłać go na ponowne badania do lekarza medycyny pracy. Oceni on, czy powstała niepełnosprawność pozwala na wykonywanie obowiązków na dotychczasowym stanowisku.

Jeżeli uzna, że niestety nie, w takiej sytuacji mogą pojawić się problemy. Pracodawca nie może dalej zatrudniać tego pracownika na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli posiada w swojej firmie inne, które odpowiada ograniczeniom z tytułu niepełnosprawności, to problem zostaje rozwiązany. Pracodawca zmienia stanowisko pracy pracownikowi z orzeczeniem, aby mógł kontynuować zatrudnienie. Trudności pojawiają się, gdy pracodawca nie może mu zaproponować innego stanowiska.

Praca na rencie a firmy z otwartego rynku pracy

Pracodawcy obecnie coraz chętniej zatrudniają pracowników z orzeczeniem. Wiąże się to dla nich ze wsparciem finansowym ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jest to:

• refundacja kosztów związanych z wyposażeniem stanowiska pracy,
• refundacja kosztów związanych z adaptacją stanowiska pracy,
• zwrot kosztów zatrudnienia asystenta osoby niepełnosprawnej,
• zwrot kosztów szkolenia osoby niepełnosprawnej,
• dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych.

Ostatnia forma wsparcia jest najczęstszą pobieraną przez pracodawców. Dodatkowo zatrudnienie osoby niepełnosprawnej na rencie to nie tylko aspekty finansowe, ale również wizerunkowe. Takie rozwiązanie świadczy o otwartości firmy na różnorodność i nowe doświadczenia. To z kolei wpływa na jej odbiór przez klientów.

Praca zawodowa dla osoby z niepełnosprawnością to m.in. forma rehabilitacji. Ma swoją nazwę: rehabilitacji zawodowej, która jest częścią rehabilitacji społecznej. Oznacza to, że praca na rencie to korzyści dla obu stron zarówno dla osoby niepełnosprawnej, jak i dla jej pracodawcy.

Podsumowanie

W Polsce orzecznictwem do celów rentowych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podczas komisji lekarskiej ocenia zdolność do pracy i wydaje orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Niezdolność do pracy w rozumieniu orzecznictwa ZUS nie oznacza całkowitego zakazu podjęcia pracy. Osoba, otrzymując rentę, może podjąć zatrudnienie na otwartym rynku pracy pod warunkiem, że jej stanowisko będzie odpowiednio przystosowane.

Praca na rencie jest możliwa, jednak należy pamiętać o progu dochodowym. Wynosi on 70% przeciętnego wynagrodzenia. Wtedy to świadczenie zostaje obniżone, natomiast po przekroczeniu 130% przeciętnego wynagrodzenia renta zostaje zawieszona na czas otrzymywania przychodów w takiej wysokości. O fakcie przekroczenia progu dochodowego rencista musi poinformować ZUS. Niedopilnowanie tego może skutkować koniecznością zwrotu całego świadczenia za okres przekroczenia progu dochodowego.