Schorzenia specjalne i schorzenia szczególne. PFRON a ulgi dla firm
Wielu pracodawców chcących zatrudnić osoby niepełnosprawne nie zawsze orientuje się w obowiązujących przepisach i uprawnieniach mu przysługujących. Często schorzenia specjalne i schorzenia szczególne pracownika z orzeczeniem są ze sobą mylone.
W poniższym artykule „Schorzenia specjalne i schorzenia szczególne. PFRON a ulgi dla firm” odpowiadamy na pytania związane z tym zagadnieniem i wyjaśniamy, jaka jest różnica między schorzeniem specjalnym a szczególnym.
Kto wydaje orzeczenia o stopniu niepełnosprawności?
Zgodnie z ustawową definicją – niepełnosprawność – to trwała lub okresowa utrata zdolności pełnienia ról społecznych z powodu naruszenia sprawności organizmu. Podkreślana jest przede wszystkim tu niezdolność do pracy.
O otrzymaniu statusu osoby niepełnosprawnej nie decyduje tylko i wyłącznie ocena stanu zdrowia. Pod uwagę brane są także aspekty psychiczne i społeczne, czyli jak dana niesprawność organizmu rzutuje na funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie.
Obecnie istnieją dwa rodzaje orzecznictwa:
- Orzecznictwo do celów rentowych – prowadzone przez komisję lekarską ZUS. Osoba niepełnosprawna otrzymuje tu orzeczenie o niezdolności do pracy.
- Orzecznictwo do celów pozarentowych – prowadzone przez Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Osoba niepełnosprawna otrzymuje w nich orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Czym są schorzenia specjalne PFRON
Schorzenia specjalne to wyróżnione rodzaje niepełnosprawności, które umożliwiają pracodawcy zatrudniającemu pracownika z orzeczeniem otrzymać wyższe dofinansowanie do jego wynagrodzenia.
Poniżej przedstawiamy ich listę. Podajemy również obok kod czyli symbol przyczyny niepełnosprawności, występujący na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności.
- dysfunkcje wzroku w stopniu znacznym lub umiarkowanym (osoby niewidome) – 04-O
- całościowe zaburzenia rozwoju – 12-C
- upośledzenie umysłowe 01-U
- choroba psychiczna – 02-P
- epilepsja – 06-E.
Schorzenia specjalne – jakie aktualnie dofinansowanie przysługuje z PFRON dla pracodawcy?
Jak można zaobserwować, na przestrzeni ostatnich lat, kwoty dofinansowań ulegały podwyższeniu. Niestety kwoty dofinansowania przysługujące pracodawcy z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych są sztywno określone i nie nadążają za wzrostem płacy minimalnej. Mimo wprowadzanych zmian, w Ustawie o Rehabilitacji, dziś coraz częściej wzrost minimalnego wynagrodzenia powoduje, że wysokość dofinansowania dla pracowników niepełnosprawnych stanowi mniejszą jego część.
Omawiana pomoc finansowa nie rekompensuje wszystkich kosztów związanych z wynagrodzeniem osoby z niepełnosprawnością. Inaczej, dofinansowanie dla pracodawców ulega podwyższeniu, jednak nie w takim tempie jak płaca minimalna.
Przedstawiamy aktualne kwoty dofinansowań do wynagrodzeń obowiązujące w 2022 roku.
- Lekki stopień niepełnosprawności pracownika to 450 zł, dodatkowo przy schorzeniu specjalnym 600 zł. Daje to łącznie maksymalną kwotę 1050 zł miesięcznie.
- Umiarkowany stopień niepełnosprawności pracownika to 1200 zł, dodatkowo przy schorzeniu specjalnym 900 zł. Daje to łącznie maksymalną kwotę 2100 zł.
- Znaczny stopień niepełnosprawności pracownika to 1950 zł, dodatkowo przy schorzeniu specjalnym 1200 zł. Daje to łącznie maksymalną kwotę 3150 zł.
Ostateczna kwota dofinansowania jest również uzależniona od wymiaru etatu pracownika i nie może przekroczyć 70% wszystkich kosztów płacy w przypadku pracodawców prowadzących działalność gospodarczą i 90% w przypadku pracodawców nieprowadzących działalności gospodarczej.
Jak udokumentować schorzenie specjalne pracownika?
Pracodawca, który ubiega się o dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością musi posiadać jego orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Jest to dokument potwierdzający nie tylko występowanie niepełnosprawności, ale również schorzenia specjalnego. Uprawnia to do wyższej kwoty dofinansowania.
Schorzenia specjalne posiadają określone kody na orzeczeniu, inaczej symbole przyczyny niepełnosprawności. Są to:
- 01-U – upośledzenie umysłowe,
- 02-P – choroba psychiczna,
- 04-O – zaburzenia widzenia,
- 06-E – epilepsja
- 12-C – całościowe zaburzenia rozwoju.
Czym są schorzenia szczególnie utrudniające wykonywanie pracy dla pracodawcy zatrudniającego pracownika niepełnosprawnego?
Wyróżnia się również schorzenia szczególnie utrudniające wykonywanie pracy. Dzięki nim firma ma możliwość obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych poprzez odmienne jego obliczanie .
Dotyczy to pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nie osiągają wskaźnika 6% zatrudnienia osób. Są oni zobowiązani do miesięcznej wpłaty PFRON.
Wysokość składki PFRON stanowi:
- iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia oraz liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6% a rzeczywistym stanem ich zatrudnienia.
Oznacza to, że firmy tworzące stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych posiadających schorzenie szczególne mogą obniżyć wysokość składki odprowadzanej do PFRON, gdyż zależy ona m.in. od wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Schorzenia szczególne
Do schorzeń szczególnych zalicza się:
- Chorobę Parkinsona,
- stwardnienie rozsiane,
- paraplegię,
- tetraplegię,
- hemiplegię,
- zaburzenia wzroku,
- zaburzenia słuchu,
- nosicielstwo wirusa HIV oraz chorobę AIDS,
- epilepsję,
- przewlekłe choroby psychiczne,
- niepełnosprawność intelektualną, ,
- miastenię,
- późne powikłania cukrzycy.
Jak obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy schorzeniu szczególnym u pracownika?
Obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych bezpośrednio wpływa na obniżenie wpłaty do PFRON. Jej wysokość zależy od wysokości aktualnego przeciętnego wynagrodzenia, ogólnego stanu zatrudnienia oraz liczby zatrudnionych osób z niepełnosprawnością.
Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy zatrudnieniu pracowników ze schorzeniem szczególnie utrudniającym wykonywanie pracy pracodawca obliczy w ten sposób, że etat takiego pracownika:
- jest podwójny w przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- potrójny w przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności.
Jak dokumentować schorzenia szczególne PFRON u pracownika z niepełnosprawnością?
Występowanie schorzenia szczególnego u pracownika pracodawca chcąc obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych musi je udokumentować. Robi to na podstawie skanu orzeczenia oraz w niektórych przypadkach dodatkowo zaświadczenia lekarskiego. Co ważne, dokument wystawia lekarz specjalista, który zajmuje się określonym schorzeniem szczególnym. Nie robi tego przypadkowy lekarz, ani lekarz rodzinny. W przeciwnym razie takie zaświadczenie nie będą respektowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Schorzenia szczególne, co do których nie jest wymagane zaświadczenie lekarskie określają poniższe symbole przyczyny niepełnosprawności. Znajdują się one na orzeczeniu pracownika. Są to:
- 01-U czyli upośledzenie umysłowe,
- 02-P czyli przewlekłe choroby psychiczne,
- 04-O czyli zaburzenia wzroku,
- 06-E – czyli epilepsja.
Jak wygląda zaświadczenie o występowaniu schorzenia szczególnego?
Schorzenie szczególne nie musi być przyczyną niepełnosprawności określoną na orzeczeniu. Przykładowo kod 10-N nie potwierdza u pracownika bezpośrednio występowania tetraplegii. W związku z tym niezbędne jest zaświadczenie lekarskie po to, by pracodawca mógł udokumentować, że zatrudnia takiego pracownika.
Oficjalnie nie istnieje określony jeden formularz takiego zaświadczenia o schorzeniu szczególnym. Wystarczy, by dokument zawierał:
- imię, nazwisko oraz numer PESEL pracownika niepełnosprawnego,
- informację, że u danej osoby stwierdza się występowanie schorzenia szczególnie utrudniającego wykonywanie pracy,
- podpis i pieczątkę lekarza lub podmiotu leczniczego.
Podsumowanie
Wyróżnia się dwie grupy schorzeń: specjalne i szczególnie utrudniające wykonywanie pracy.
Pierwsze z nich upoważniają pracodawcę do otrzymania wyższego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Podwyższona kwota zależy od stopnia niepełnosprawności.
Drugie z nich pozwalają pracodawcy obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w firmie. Robi to licząc etat pracownika ze schorzeniem szczególnym podwójnie w przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności lub potrójnie w przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności.
Schorzenie szczególne należy w większości udokumentować zaświadczeniem lekarskim, gdyż symbol przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniu pracownika nie zawsze potwierdza bezpośrednio wystąpienie schorzenia szczególnego. Nie dotyczy to tylko czterech przypadków: zaburzeń wzroku, epilepsji, przewlekłej choroby psychicznej oraz upośledzenia umysłowego.
